Kızamık

?

Kızamık, Kızamık Hastalığı Nedir?

Kızamık Hastalığı; morbilli virusların paramiksovirus ailesinden olan kızamık virüsünün neden olduğu bir döküntülü hastalıktır.

Belirti ve Bulgular:

Kuluçka süresi 10-12 gündür; 2-4 gün süren prodromal (bulgular öncesi) dönem ateş, mide bulantısı, konjunktivit, burun akıntısı ve kuru öksürük ile karakterizedir. Ateş takip eden günlerde yükselir ve kızamığın tanı koydurucu bulgusu olan Koplik lekeleri döküntüden 1-2 gün önce yanak mukozasında belirir. Koplik lekeleri döküntü başladıktan sonraki 1-2 gün içinde görülebilir. Döküntü kırmızı renkte, deriden kabarık olmayan özelliktedir; genellikle temasdan 12-14 gün sonra başlar. Yüzden başlayarak kol ve bacaklara 3-4 gün içinde yayılır. Yüz ve gövdede daha belirgindir. Bu bölgelerde yine yüzden başlayarak birleşme gösterir ve yayıldığı şekilde yüzden başlayarak 7-10 gün içerisinde kaybolur, yerine birkaç gün süreyle kahverengi bir iz bırakır.

Kızamık döküntüden önceki 2-4 gün ve sonraki 4 gün bulaşıcı kabul edilir ve doğal enfeksiyonun yaşam boyu bağışıklık sağladığı düşünülmektedir.

Komplikasyonlar (İstenmeyen durumlar):

Kızamık sonrası orta kulak iltihabı (%7-9), zatürre (pnömoni) (%1-6), ensefalit (beyin iltihabı) (1/1000-1/2000) ve ölüm (1/10000) görülebilir. Komplikasyonlar döküntüden sonra ateşin uzun süre devam ettiği hastalarda daha sıktır. Çocuklarda ölümlerin %60'ından sorumlu olan pnömoni daha sıktır; ensefalit ise erişkinlerde daha sık görülür.

Vitamin A eksikliği olanlarda kızamığa bağlı komplikasyonlar daha sık ortaya çıkar. Ayrıca kızamık vitamin A düzeyini daha da düşürerek, A vitamini eksikliği olan hastalarda körlüğü neden olabilir. Hastalığın trombositopeni (kan pulcuklarında düşüklük), larenjit, hepatit, apandisit, perikardit (kalp zarı iltihabı), miyokardit (kalp kası iltihabı), böbrek iltihabı, Steven’s Johnson Sendromu gibi komplikasyonlan da vardır.

İkincil bakteriyel enfeksiyonlar ve virüsün yaptığı mukozal bozukluğa bağlı ishal bu ülkelerde kızamığa bağlı sık ölüm nedenlerindendir.

Kızamığın diğer önemli komplikasyonu subakut sklerozan panensefalit (SSPE)’dir. SSPE nadir bir dejeneratif beyin hastalığıdır ve kızamık enfeksiyondan ortalama 7 yıl sonra, yine ortalama 9 yaşlarında ve erkeklerde daha sık görülür.

Kızamık bulaşıcı mıdır?

Kızamık hastalığının görülme sıklığı yıllar içinde dalgalanmalar gösterir ve 2-5 yılda bir hastalık sıklığında artışlar görülür. Kızamık, tüm dünyada yaygın ve aşılanmamış toplumlarda tüm topluma yayılabilecek kadar bulaşıcı bir hastalıktır. Primer olarak insandan insana büyük damlacıklarla, yakın temasla bulaşır, ancak havadaki damlacıklar yolu ile de bulaşabilir.

Tanı:

Klinik tablosu benzeyen hastalarda, özellikle Koplik lekesi varsa, tanı kliniktir ve laboratuvar testlerine gerek yoktur. Şüpheli hastalarda serolojik tanı, immun floresan yöntemi ile dokuda kızamık virusu antijenlerinin gösterilmesi veya virüsün hücre kültürlerinde üretilmesi gerekebilir.

Ayırıcı tanı:

Rubella, konjunktivit, menenjit, enfeksiyöz mononükleozis (EMN), sepsis, kızıl, eritema multiforme, enteroviral ve riketsiyal hastalıklar, ilaç döküntüleri.

Tedavi:

Özgül bir tedavisi yoktur. Öksürük şiddetli ise bol sulu gıdalar ve ekspektoran (balgam sokturucu) ilaçlar verilebilir. Ortamın nemlendirilmesi yararlı olabilir. Ateşi varsa ateş düşürücüler kullanılabilir. Vitamin A eksikliğinin yaygın olduğu ve kızamıktan ölüm oranının %1'i geçtiği bölgelerde 2 gün süreyle, günde 200.000 (6-12 aylık bebeklerde 100.000) IU oral A vitamini verilmesi önerilmektedir.

Vitamin A şu durumlarda önerilir:

1.Herhangi bir kızamık komplikasyonu nedeniyle hastaneye yatırılmış, 6-24 aylık çocuklar, 

2.Yaşı altı aydan büyük, immun yetmezlikti (bağışıklık sistemi baskılanmış), malabsorpsiyonlu (bağırsaktan emilim bozukluğu olan), malnütrisyonlu (beslenme bozukluğu olan), vitamin A eksikliği ile ilgili göz bulgusu olan veya vitamin A eksikliğinin yaygın olduğu bölgelerde yaşayan veya buralardan göç etmiş hastalar.

Kızamıktan Korunma:

Bütün vakalar döküntünün ilk 4 günü hava yolu temasının kesilmesi (solunum izolasyonu yöntemleri ile) gereklidir. Canlı virüs aşısı temastan sonraki 72 saat içerisinde verilirse, koruyucudur. Ülkemizin yeni rutin aşı şemasında kızamık aşısı bütün bebeklere 12. ayda ve ilköğretim 1. sınıfta uygulanmaktadır.