Yüz Felci

Fasyal (Fasiyal) Paralizi;

Yüz Felci;

Bell’s Palsi Nedir?

Yüz sinirinin felci olarak tanımlanmaktadır. Fasiyal sinir (yüz siniri) gözlerimizi kapatmamızı, dudaklarımızı oynatmamızı ve tüm yüz mimiklerini yapmamızı sağlayan sinirdir. Ayrıca gözyaşı, tükrük salgılanması ve tat alma hissiyle ilişkilidir.

Yüz siniri beyin sapından çıkar, orta kulak ve parotis bezinden (kulağın altında çenenin arkasında bulunan tükrük bezi) geçerek yüzdeki kaslara dağılır. Bu bölgelerde siniri etkileyebilecek tümöral, iltihabi, toksik veya cerrahiye bağlı nedenler fasiyal sinir felcine yol açabilir. Doğuştan olabilir. Ancak yüz felcinin en sık görülen nedeni Bell’s palsi denilen ve altta yatan başka bir hastalığın bulunamadığı durumdur. Son yıllarda Bell’s palsi’nin virütik bir hastalık olduğuna yönelik bulgular elde edilmiştir.

Yaş: Her yaşta görülebilir. Ancak 10 yaş altında nadir, 60 yaş ve üstünde sık görülür. Cinsiyet: Kadın erkek arasında fark yoktur. Ancak hamile kadınlarda daha sık görülür.

Risk faktörleri: Soğuk havada veya rüzgarda kalmanın yüz felcine yol açtığı düşünülmüşse de arada direkt ilişki gösterilememiştir. Diyabetik hastalarda yüz felci daha sık görülür.

Belirti ve Bulgular:

Hastalık genellikle ani başlangıçlıdır ancak 48 saat içerisinde belirgin hale gelir. Yüzün bir tarafındaki kasların çalışmaması sonucu yüzde asimetri oluşur. Bazen yüz felcinin yanında kulak arkasında ağrı, yüzde uyuşma, seslerin yüksek gelmesi, tat bozukluğu, göz yaşı azalması gibi şikayetler ortaya çıkabilir.

Tanı:

Tanı genellikle klinik olarak konulur. Fasiyal sinir beyin sapındaki çekirdeklerden daha üst bir seviyede hasara uğradıysa santral (merkezi) fasiyal paralizi denir ve yüzün sadece alt yansında hareket kaybı görülür. Beyin sapından daha sonraki kısımlarda oluşan hasarlarda ise yüzün bir tarafındaki kasların tamamı etkilenir ve periferik (çevresel) fasiyal paralizi denir. Kulak burun boğaz muayenesi ve nörolojik muayene sonucunda periferik fasiyal paralizi olduğu ve başka bir bulgu bulunmadığı takdirde tanı büyük ihtimalle Bell’s palsi‘dir. Bazen suçiçeği virüsüne bağlı olarak yüz felci gelişebilir. Bu durumda işitme kaybı şiddetli ağrı ve kulak cildinde su dolu kesecikler görülebilir.

Yüz felci geçiren hastalara işitme testi yapılır. Şüpheli durumlarda kan tahlilleri, beyin, kulak ve boyun yapılarının görüntüleme teknikleriyle incelenmesi gerekebilir.

Yüz felci bazı hastalarda tam hareket kaybı, bazı hastalarda ise kısmi hareket kaybı şeklinde olabilir. Tam kayıp olduğu takdirde sinirin uyarılabilirliğini gösteren elektronörografi (ENG) ve elektromiyografi (EMG) gibi tetkiklere de başvurulabilir.

Tedavi:

Santral fasiyal paralizi veya yüz felcine neden olan bir hastalık bulunması halinde ise bu hastalığa uygun tedavi yapılır.

Bell’s palsi olarak tanı konulan hastaların çoğu kendi kendine iyileşir. Ancak bazen bu düzelme tam olmayabilir ve bazı fonksiyon bozuklukları kalabilir. Böyle bir durumun oluşma riskini en aza indirmek için hastalara steroidli (kortizon) ilaçlar verilir.

Steroidler önce damardan yüksek dozda, daha sonrada giderek azalacak şekilde ağızdan verilir. Steroidler özellikle diyabetli hastalarda olmak üzere ciddi yan etkilere yol açabilen ilaçlar olduklarından dikkatle kullanılmalıdırlar.

Steroid alan tüm hastalara mide ile ilgili yan etkilerden korunmak için mide koruyucu ilaçlar verilmelidir. Steroidlerin yanında özellikle altta viral bir hastalığın bulunduğu düşünülen durumlarda antiviral ajanlar da tedavi de kullanılır. Ancak bu ilaçlar ne kadar erken başlanırsa o kadar etkili olmaktadırlar.

Yüz felci ağır olan hastalar gözlerini kapatamayabilirler. Gözler açık kaldığında ise kuruma ve enfeksiyon gelişmesi riski vardır. Bu durumu engellemek için suni gözyaşı damlaları, jelleri ve merhemler kullanılarak gözün kuruması ve geceleri açık kalması engellenmelidir.

Ayrıca yüz kaslarının zayıflamasını engellemek için yüze masaj, sıcak tatbiki ve sakız çiğneme de önerilir. Bu amaçla fizik tedavi doktorlarından yardım alınabilir.

İlaç tedavileri sonrasında düzelme gözlenmeyen hastalarda cerrahi tedavilere başvurulur. Fasiyal Dekompresyon denilen yüz sinirinin cerrahi olarak baskıdan kurtarılması işlemi günümüzde sık gerekmemekle birlikte çok hızlı bir şekilde tamamen felç gelişen hastalarda veya tedaviye rağmen birkaç hafta sonunda hiçbir iyileşme belirtisi izlenmeyen hastalarda uygulanabilir. Tüm tedavilere rağmen düzelmeyen hastalarda ise kas nakli, sinir nakli ve asma yöntemleri gibi asimetriyi azaltmaya yönelik işlemler yapılabilir.

Seyir:

Yüz felcinin seyri genellikle çok iyidir. Hastaların %80-90'ı 6 hafta ile 3 ay arasında tamamen düzelir. Bazen erken başvuran hastalarda gerekli tedavi başlanmasına rağmen yüz felci ilerleyebilir. Bu durum hastalığın normal seyri içerisinde görülebilir. Hastaların küçük bir kısmında özellikle 60 yaşın üzerindeki hastalarda sinirin eksik iyileşmesi sonucu kuvvet kaybı veya hatalı iyileşmesine bağlı olarak değişik kas gruplarının birlikte çalışması gibi bozukluklar oluşabilir. %10-15 hastada yüz felci tekrarlayabilir.